Ở Raymond Chandler là hội tụ điểm mạnh của Woolrich - Hammett, và có những điều vượt lên một chút so với hai người trên, trước hết ở tinh thần viết văn khoẻ khoắn, cái nhìn có trật tự, đĩnh đạc và tinh thần hài hước vô song. Ta có thể nói chính Raymond Chandler mới là người tạo ra sức bật văn chương giai đoạn đầu của Haruki Murakami.

1. Raymond Chandler Là Ai? Cuộc Đời và Sự Nghiệp Văn Chương

Bài viết của J. Kingston Pierce từ Limbo Blog

Raymond Chandler là một trong những tác giả hàng đầu (không chỉ là một trong những tác giả tiểu thuyết trinh thám hàng đầu) của thế kỷ 20.

Nếu không có ông, những gì chúng ta biết ngày nay về thể loại truyện tội phạm "hard-boiled" có thể sẽ khác rất nhiều — có lẽ ít mang tính văn học hơn, dù không phải lúc nào cũng thế trong cách thể hiện. Chandler đã tiếp nhận phong cách câu chuyện hấp dẫn, thực tế mà Dashiell Hammett, James M. Cain và những người khác đã bắt đầu phát triển ở Mỹ sau Chiến tranh Thế giới I, và đưa nó vào một khuynh hướng nghệ thuật, làm cho các tác phẩm của ông tràn đầy những phép ẩn dụ gợi hình và những câu văn không bao giờ mất đi sự sắc sảo theo thời gian (“Đó là một cô nàng tóc vàng. Một cô nàng tóc vàng khiến một giám mục phải đá một cái lỗ vào cửa sổ kính màu”; “Cô ấy ngồi trước bàn trang điểm như một công chúa, cố gắng vẽ những chiếc va-li ra khỏi mắt mình.”).

2. Hard-Boiled Là Gì? Đóng Góp Của Chandler Cho Thể Loại Trinh Thám

Giống như Ernest Hemingway, Chandler có một “giọng văn” đặc biệt mà thường bị bắt chước nhưng hiếm khi được tái tạo thành công. “Ông viết như một thiên thần lang thang và làm cho những con phố bị ánh mặt trời chói lóa của Los Angeles trở nên sống động với một sức sống kỳ diệu và khả năng sáng tạo tuyệt vời,” Ross Macdonald nhận xét, người cũng bị ảnh hưởng bởi tác phẩm của Chandler, và sau này sẽ tiếp tục — trong những tiểu thuyết như The Chill (1964) và The Underground Man (1971) — nâng cao uy tín của thể loại tiểu thuyết tội phạm.

Mặc dù chào đời ở Chicago vào ngày 23 tháng 7 năm 1888, Raymond Thornton Chandler đã chuyển đến Anh cùng mẹ (Florence) sau khi bà ly dị vào năm 1895. Sau khi học trường chuẩn bị ở London, ông học luật quốc tế ở Pháp và Đức trước khi quay lại Anh và khởi bút nghiệp văn, lúc đầu chủ yếu là các bài điểm sách và thơ. Tuy nhiên, ông cũng đã kịp xuất bản 27 bài thơ của mình, cũng như một câu chuyện ngắn có tên The Rose-Leaf Romance, trước khi quay lại Mỹ vào năm 1912.

Sau đó, ông làm nhiều công việc khác nhau (bao gồm làm thợ căng vợt ban quần và kế toán viên cho một nhà máy sữa ở Los Angeles) cho đến năm 1917, khi ông đăng trình Quân đội Canada và được gửi ra mặt trận Pháp trong Thế chiến I.

Sau khi được giải ngũ tại Vancouver, Canada, vào năm 1919, ông chuyển về Los Angeles, và vào năm 1924, kết hôn với Pearl Eugenie "Cissy" Pascal. Cô đã hai đời chồng và hơn ông 18 tuổi, nhưng “là một người phụ nữ sống động, thông minh, trưởng thành nhưng vẫn phây phây, dường như hoàn hảo cho một người đàn ông như Chandler về tuổi tác và kinh nghiệm …,” theo tiểu sử gia Jerry Speir. Vào thời điểm này, Chandler đã có công việc trong một công ty dầu khí ở miền Nam California, ngay khi ngành công nghiệp dầu mỏ xung quanh Los Angeles bắt đầu phát triển mạnh. Ông ban đầu gia nhập công ty dầu khí đó với vai trò kế toán, nhưng — mặc dù không thích ngành công nghiệp mà ông cho rằng được thống trị bởi những kẻ cơ hội tham lam — cuối cùng đã thăng tiến lên chức phó chủ tịch.

Tuy nhiên, khi công việc quá áp lực trong kì tao đoạn Đại Suy thoái, và sức khỏe của Cissy bắt đầu giảm đi do tuổi tác, Chandler bắt đầu uống rượu nhiều và ngoại tình với các thư ký văn phòng. Vào năm 1932, ông bị sa thải khỏi công việc ở công ty dầu mỏ. Để giảm bớt gánh nặng tài chính, ông quay lại với việc viết lách, và vào năm 1933, ông có câu chuyện ngắn đầu tiên được đăng trên Black Mask, một trong những tạp chí "pulp" giá rẻ và phổ biến nhất của Mỹ. Speir giải thích:

Đó là một câu chuyện dài 18.000 từ có tên "Blackmailers Don’t Shoot", và đã khiến đội ngũ biên tập phải tự hỏi liệu người đàn ông chưa được biết đến này là một thiên tài hay điên rồ. Câu chuyện được trau chuốt đến mức không thể cắt bỏ một câu nào, vì vậy họ khen ngợi “thiên tài” của ông. Tuy nhiên, trong nỗ lực hoàn hảo hóa công việc, [Chandler] cũng đã cố gắng “căn chỉnh” lề phải, như các nhà in nói. Ông đã cố gắng làm cho trang giấy đánh máy có lề đều cả hai bên trái và phải, giống như một trang in — do đó có sự lo ngại về sự “điên rồ” của ông.

3. Philip Marlowe: Biểu Tượng Thám Tử Tư Huyền Thoại

Tiểu thuyết đầu tay của ông, The Big Sleep (mà ông viết trong ba tháng), được phát hành vào năm 1939 và giới thiệu nhân vật sẽ trở thành biểu tượng của, và tồn tại lâu dài hơn cả tác giả của mình: thám tử tư Philip Marlowe, một người thông minh, chơi cờ, ngoài 30 tuổi, sống ở Los Angeles. Marlowe hiện thân cho quan niệm của tác giả (được thể hiện trong bài tiểu luận cổ điển của ông năm 1944, "The Simple Art of Murder") về hình mẫu thám tử là “một người đàn ông không hoàn hảo và là người bình thường nhưng lại là một người đặc biệt. Anh ta phải là - nói nghe hơi nhàm tai - một người đàn ông có danh dự — một cách rất bản năng, không cần nghĩ ngợi và chắc chắn là không cần phải nói ra. Anh ta phải là người đàn ông tốt nhất trong thế giới của mình và đủ tốt cho bất kỳ thế giới nào. Tôi không quan tâm nhiều đến đời tư của anh ta; anh ta không phải là một người thoát tục cũng không phải là một kẻ phàm phu; tôi nghĩ anh ta có thể quyến rũ một nữ công tước và tôi khá chắc chắn anh ta sẽ không làm hỏng một cô gái trinh trắng; nếu anh ta là người đàn ông có danh dự trong một chuyện, anh ta sẽ là như vậy trong tất cả mọi chuyện.”

4. Phong Cách Văn Chương Độc Đáo: Sắc Sảo và Đầy Hình Ảnh

Chandler không có ý định viết truyện trinh thám suốt đời, nhưng đó chính xác là những gì ông đã làm. May mắn thay. Sau The Big Sleep, ông viết thêm sáu cuộc phiêu lưu của Marlowe, bao gồm hai tác phẩm có thể coi là kinh điển: Farewell, My Lovely (1940) và The Long Goodbye (1953). Ông cũng thử sức trong những năm đầu thập niên 40 với vai trò biên kịch Hollywood, chuyển thể tiểu thuyết Double Indemnity của James M. Cain (1943) và viết kịch bản gốc cho The Blue Dahlia (1946). Cả hai đều nhận được đề cử giải Oscar cho Chandler, và cả hai (đặc biệt là Double Indemnity) đều rất đáng xem.

6. Từ Sự Thành Công Đến Những Bi Kịch Cuộc Đời Raymond Chandler

Vào năm 1954, chỉ một năm sau khi The Long Goodbye được phát hành, Cissy qua đời vì xơ phổi, khiến người chồng 66 tuổi của bà rơi vào một “cơn ác mộng dài” của sự thương tiếc, để lại cho ông sự trầm cảm nặng nề và dẫn đến ít nhất một lần cố gắng tự tử. Những người viết tiểu sử như Frank McShane (The Life of Raymond Chandler, 1976) đã nhận xét về sự pha trộn trong các câu chuyện của Chandler giữa sự cứng rắn và tình cảm, và làm thế nào “cảm xúc vi tế đã giúp [Chandler] đạt được thành tựu văn học nhưng cũng khiến ông trở nên bất hạnh như một con người.”

Nỗi bất hạnh đó đã thể hiện rõ trong năm năm cuối đời Chandler. Ông đã vượt khó, phần nào nhờ sự chăm sóc của Helga Greene, đại lý văn học của ông ở London và bạn bè (và, trong những tháng trước khi ông qua đời, là vị hôn thê của ông), và tiếp tục sáng tác Playback, tác phẩm dựa trên một kịch bản mà ông đã viết vào năm 1947. Tiểu thuyết đó đã có mặt trên các kệ sách chỉ 16 tháng trước khi ông qua đời, vào ngày 26 tháng 3 năm 1959.

7. Di Sản Văn Học: Ảnh Hưởng Của Chandler Đối Với Văn Học Trinh Thám Hiện Đại

Khi Raymond Chandler qua đời, ông để lại một bản thảo chưa hoàn thành có tên The Poodle Springs Story, mà Robert B. Parker (một nhà văn có ảnh hưởng rõ rệt từ phong cách Chandler trong các tiểu thuyết của mình, với nhân vật thám tử tư Boston tên Spenser) sẽ hoàn thành và xuất bản, với tên gọi đơn giản là Poodle Springs, vào năm 1989.

Tác giả cũng để lại một di sản phong cách đã truyền cảm hứng cho các thế hệ nhà văn trinh thám sau này; nếu không có Chandler (cùng với Hammett và Macdonald) chỉ ra con đường, những người như Parker, Michael Connelly, Timothy Harris, Arthur Lyons, Max Allan Collins, Robert Crais, Walter Mosley, Sara Paretsky, Paco Ignacio Taibo II và Loren D. Estleman có thể sẽ không bao giờ tìm được con đường để viết tiểu thuyết tội phạm. Thành công của các bộ phim chuyển thể từ các câu chuyện của Chandler (đặc biệt là The Big Sleep (1946) với Humphrey Bogart và Marlowe, bộ phim năm 1969 dựa trên The Little Sister), cũng như các chương trình radio, series truyền hình, và thậm chí cả truyện tranh dựa trên tác phẩm của ông, khiến chúng ta quên rằng ông chỉ xuất bản bảy tiểu thuyết và 24 truyện ngắn trong suốt cuộc đời.

Theo Limbo Blog

Tác giả: J. Kingston Pierce.