Liệu đây có được gọi là Stress không?

Từ ngoại lai được sử dụng nhiều nhất ở Hàn Quốc phải nhắc đến chính là stress. "Cái này là do stress đấy. Anh/chị cố gắng đừng để bị stress? Chúng ta sẽ cố gắng làm sao để không bị stress?” Chúng sẽ tránh cho bạn vấn đề. Thế nhưng, sự khuyến cáo ấy nhiều khi lại đem về một sự stress nặng nề hơn.

Cô Yoo Min đã từng đến phòng khám và nói: ròng rã hết tuần này lại chẳng thể làm được bất cứ điều gì và buồn ngủ. Cô ấy tỏ ra bực bội vì không hiểu tại sao bản thân mình lại trở nên xấu xí như thế.

"Ồ công việc chuyên án ổn chứ?"

"Vâng, mọi thứ đều ổn. Tuy khối lượng công việc rất lắm, nhưng bên cạnh tôi lúc nào cũng có rất nhiều người giúp đỡ."

"Vậy công việc của cô nhiều đến cỡ nào?"

"Tính thường tôi sẽ phải làm việc tới tận tám hoặc chín giờ tối mới xong, sau đó về đến nhà cũng phải tầm mười giờ. Trong lúc làm việc tôi tập trung rất tốt, mọi thứ đều ổn, nhưng hễ cứ về tới nhà là người tôi uể oải, không muốn đụng một ngón tay vào bất cứ chuyện gì."

"Cô khi nào có cảm thấy mệt mỏi khi tan làm hoặc vào cuối tuần vì bị stress do số lượng công việc quá nhiều không?"

"Tôi không nghĩ công việc hiện giờ khiến tôi bị stress. Vì trong lúc làm việc tôi rất hứng thú và độ tập trung cũng rất tốt. Biết đâu tôi từng có giai đoạn vô cùng khó khăn, ở chỗ làm trước mà. Nhưng đồng nghiệp ở đó rất tốt bụng. Nếu công ty hiện giờ tôi đang làm đều tốt, và đồng nghiệp ở đây không ai gây áp lực gì cả, nhưng tôi không hiểu tại sao mình lại cảm thấy mệt mỏi như vậy."

Liệu đây có được gọi là stress không?

Stress bắt nguồn từ tiếng Latin "stringere" mang ý nghĩa là "siết chặt" được sử dụng từ thế kỷ XIX, để chỉ áp lực từ phía bên ngoài lên con người. Người ta đưa khái niệm stress vào y học và người làm nó được sử dụng lại là bác sĩ nổi tiếng người Canada, Hans Selye. Ông sử dụng thuật ngữ này chung để giải thích phản ứng của cơ thể với bất kỳ loại tác nhân gây căng thẳng nào đều rất giống nhau, và nếu những tác nhân ấy kéo dài, chúng có thể phát triển thành bệnh tật.

Selye biết được rằng đã có một vài chất nào đó được sản sinh ra trong quá trình căng thẳng. Trong thí nghiệm đó, ông đã phát hiện ra sự thay đổi. Các tuyến thượng thận, tuyến ức và các vết loét dạ dày phát triển to ra, hệ thống miễn dịch bị teo đi và các vết loét dày đặc hơn. Sau khi đưa ra giả thuyết rằng chất này là một loại hormone mới, hàng ngày, ông đã tiêm chất này vào chuột và buồng trứng chuột bị teo đi một cách đặc biệt. Điều kỳ lạ là các triệu chứng tương tự cũng xảy ra ở những con chuột thí nghiệm không thể tiếp xúc với bất kỳ tác nhân gây căng thẳng nào.

Thế nhưng, một kết quả thí nghiệm không thể ngờ đến đã xuất hiện. Điều kỳ lạ là các triệu chứng tương tự cũng xảy ra ở những con chuột không chịu tác động từ bên ngoàidung dịch muối thay vì chất chiết xuất từ buồng trứng. Ông rất thất vọng khi thấy những con chuột được tiêm nước muối cũng có những thay đổi tương tự như những con được tiêm chất đó. Nhưng trải nghiệm khủng khiếp nhất của ông đã xảy ra hàng ngày, nên đã khiến ông từ bỏ thí nghiệm không liên quan đến chất chiết xuất buồng trứng. Và sau đó, ông cố gắng tìm ra nguyên nhân gây bệnh chung cho cả hai nhóm.

Selye vốn không giỏi xử lý chuột nên mỗi lần ông tiến hành tiêm chất chiết buồng trứng hoặc dung dịch muối vào chúng đều như đang tham gia một cuộc chiến sinh tử. Lũ chuột bỏ chạy để tránh bị tóm và vùng vẫy để không bị tiêm. Selye cho rằng, nhưng con chuột được tiêm có lẽ chịu điều trị cho chuột thôi, chứ không phải vì những thay đổi về chất tương tự với những con được tiêm vào con người trước đây.

Selye đã tổng hợp chi tiết về thí nghiệm và công bố trong một bài báo trên tạp chí khoa học Nature.

Nội dung của bài luận văn đăng báo là: "Gặp bất kỳ loại yếu tố stress nào, phản ứng của cơ thể với nó đều giống nhau" – nghĩa là các chất kích thích khác nhau như thuốc tiêm, môi trường thay đổi, công việc căng thẳng, hay bất kỳ yếu tố nào khác đều gây ra những triệu chứng và kết quả giống nhau.

Ông nói rằng các triệu chứng diễn hình sẽ xuất hiện bất kỳ một loại kích thích nào gây tổn thương và gọi đây là "GAS (Hội chứng thích ứng chung)", và sau đó đặt cho những triệu chứng này cái tên là "phản ứng stress."

Ngoài những kích thích từ bên ngoài, thì những yếu tố kích thích từ bên trong như lo lắng, hồi hộp, tự trách móc, cảm giác thất vọng, hay bất cứ trạng thái cảm xúc tiêu cực nào cũng có thể gây stress. Không chỉ ảnh hưởng đến người trưởng thành mà còn gây stress cho cả trẻ em và các động vật thí nghiệm.

Yoo Min cho rằng việc chẳng nói đau tình thần xuất hiện ngay lập tức là một dạng của stress. Không chỉ nói, đau đầu từ mối quan hệ giữa người với người mà chúng ta vẫn hay phải phiền não, mà bản thân công việc cũng có thể gây stress. [...] Yoo Min muốn trải qua ngày cuối tuần một cách hiệu quả bằng cách lập kế hoạch rõ ràng và chuẩn bị cho kì thi chung chí, nhưng trái với những gì cô mong đợi, cô đã trách bản thân vì chỉ nằm ườn ngủ trong phòng, điều này đã khiến cho Yoo Min vô cùng stress.

Sau khi ngồi nghe tôi giải thích một lúc lâu, Yoo Min nói lên tiếng đáp lại với nét mặt đã thoải mái hơn rất nhiều:

"Chắc tôi cần phải nghỉ ngơi thôi... Trước đây, tôi đã bị stress quá nhiều rồi."

[....]

"Thỉnh thoảng tim tôi đập rất nhanh, đầu óc choáng váng, đây cũng là do bị stress phải không?"

Cô Yoo Min lên tiếng hỏi. Thực ra đây cũng là một trong những câu hỏi của khách hàng mà tôi thường gặp nhất. Tất nhiên, rất nhiều điều đó có thể xảy ra, nhưng đáng ngạc nhiên là nhiều người cho rằng rất khó có thể phân biệt rõ nỗi sợ giữa stress và phản ứng của cơ thể. Rồi, lúc cô ấy kiểm soát stress, được sự phát hiện của bác sĩ, các triệu chứng đặc trưng bớt đi.

[...]

Hans Selye chia stress thành ba giai đoạn: giai đoạn báo động, giai đoạn phản ứng tức thời xảy ra khi lần đầu tiên tiếp xúc với nguyên nhân gây stress, và giai đoạn kháng cự, là giai đoạn liên tục tiêu hao quá nhiều nội lực chiến đấu để tiếp tục đối diện lâu dài với stress và mọi chức năng của cơ thể đều bị suy giảm. Nếu yếu tố stress kéo dài và chúng ta rơi vào giai đoạn kiệt sức cuối cùng thì có thể phát triển thành các bệnh mãn tính, như viêm loét dạ dày, cao huyết áp, bệnh tim mạch hoặc các bệnh về tâm thần như rối loạn hoảng sợ, trầm cảm, mất ngủ.

Mối bận tâm lớn nhất lúc này với Yoo Min là làm sao để giải tỏa được stress. Cho dù có bất lực, nhưng cô thường cảm thấy tâm trạng tốt lên nhiều khi quyết định mua một thứ gì đó trong tích tắc hoặc khi một gói hàng được giao đến nhà, nên có nhiều tháng cô đã tiêu nhiều tiền hơn số lương mình có. Cô cũng muốn thử chạy bộ, một hoạt động mình yêu thích trước đây, nhưng lại không dám vì bản thân rất khó đứng dậy.

Chẳng có một phương pháp đặc biệt nào để giải tỏa stress cả. Làm gì cũng được, miễn là làm "có chừng mực". Để có thể thoát ra khỏi trạng thái stress ngay lập tức, bạn có thể tập thể thao, vẽ tranh, nghe nhạc hoặc ăn những món ăn ngon. Thực hiện nhiều hoạt động cũng tốt, nhưng nhiều khi sẽ bị phản tác dụng, khi chính stress sẽ kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, và làm căng cơ. Tôi khuyên bạn nên làm giãn cơ bắp, thở chậm và hoạt động để các dây thần kinh đối giao cảm có thể hoạt động. Những loại hình này bao gồm massage, tắm bản thân, thiền và giãn cơ.

Sách được nhắc đến trong bài

ĐỪNG TỰ THAN TRÁCH BẢN THÂN

Tại sao lại luôn tự dằn vặt, than trách chính mình. Cách để lắng nghe hiểu thấu được tiếng lòng mình. Tác giả: Huh Kyu Hyeon